Tevilla, ritualno vjersko pranje Jevreja

U judaizmu se voda smatra jednom od prvih stvari koju je Bog stvorio. Čista, puna života i početak svega. Iz tog vjerovanja proizilazi važnost teville u životu Jevreja. Tevilla predstavlja visokospiritualni čin očišćenja, u kojem se vodi prilikom obreda predaju sve unutrašnje nečistoće. Smisao rituala nije fizičko čišćenje i održavanje higijene već obredna čistoća i simbolično duhovno pročišćenje. Tevilla je jedan od najvažnijih jevrejskih vjerskih obreda. U prilog tome govori činjenica da je mikve – kameni bazen sa vodom u kojem se obavlja obred vjerskog pranja, prvi objekat koji se gradi prilikom uspostavljanja jevrejske zajednice na nekom prostoru. Bez mikve nema religioznog života, niti zajednica ima status zajednice, a izgradnja mikve čak ima prioritet nad izgradnjom sinagoge.

Jevrejske zajednice koje nisu imale mikve, tevillu su izvodile u lokalnim potocima, rječicama i bunarima. U Sarajevu su za te potrebe korišteni hamami. Prvi spomen o prostoru s bazenom tzv. havuz ili mikve zabilježen je 1767. godine u Firuz-begovom hamamu. Firuz-begov, Isa-begov i Gazi Husrev-begov hamam imali su, zbog svoje veličine i dispozicije prostora, uglavnom u ženskom dijelu hamama prenamijenjeni prostor sa kamenim bazenom. U takve namjenske prostorije nije bio dozvoljen ulaz nikome osim Jevrejima. Bazen za tevillu u ženskom odjeljenju Gazi Husrev-begovog hamama postojao je do 1939. godine.

Sam obred ritualnog pranja obavlja se uranjanjem cijelog tijela u vodu, koje prethodno treba biti potpuno čisto i golo, kako bi svaki njegov dio mogao doći u direktan kontakt sa vodom. Tek nakon takvog očišćenja, osoba je spremna stupiti pred lice Boga u sinagogi. Prakticira se prilikom stupanja u brak, onečišćenja pri kontaktu sa mrtvim tijelom, nakon menstrualnog ciklusa ili poroda, a obavezan je prilikom konverzije na judaizam.