| Mapa BiH | Sarajevo |
|---|---|
| Priče o Naslijeđu | Graditeljstvo, Obrazovanje |
| Vremeplov | XX st. |
Da li ste znali da je baš u Sarajevu postojala jedina škola za sve rabine iz Kraljevine Jugoslavije?
Jevrejski srednji teološki seminar u Sarajevu
Da li ste znali da je baš u Sarajevu postojala škola za sve rabine iz Kraljevine Jugoslavije? Kada je Savez jevrejskih opština Kraljevine SHS 1928. godine osnovao ovu školu u Sarajevu, a ne u nekom drugom razvijenijem gradu, Sarajevo je još jednom potvrdilo status centra jevrejskog života tadašnje države. Putevima rabina najstarije jevrejske opštine u Jugoslaviji trebali su proći i svi budući rabini školovani u modernom smislu.
Jevrejski srednji teološki seminar osnovan je s ciljem unapređenja jevrejskog vjerskog i vjerskog-prosvjetnog kadra. Teološki zavod, kako su ga još nazivali, trebao je odgovoriti savremenim civilizacijskim potrebama društva. Pored podučavanja vjerskim obredima i bogosluženju, budućim rabinima nastojao je pružiti široko opće obrazovanje. Nastavni plan i program sastavio je sarajevski nadrabin dr. Moric Levi, koji je imenovan za njegovog rektora. Predavači su bili izabrani iz redova najboljih stručnjaka i pedagoga, i to samo sa fakultetskom spremom i državljanstvom Kraljevine SHS. Broj polaznika ovog teološkog zavoda je bio ograničen kako bi se spriječila hiperprodukcija kadra. Kako su novi savremeni jevrejski sveštenici trebale biti osobe široke naobrazbe, u školi su se podjednako izučavali vjerski i svjetovni predmeti. Polaznici su dolazili iz svih krajeva države. Najveća atrakcija, ne samo Zavoda, nego i Sarajeva u to vrijeme, bio je jedini inostrani učenik, polaznik druge generacije iz Etiopije, kojeg su kolege prozvale Šabataj ben Šabataj. Školovani rabin iz Etiopije svoje je obrazovanje stekao u Sarajevu i tečno govorio srpsko-hrvatski jezik.
Zavod je za vrlo kratko vrijeme postigao veliki uspjeh. U ovoj školi diplomirale su dvije generacije domaćih mladih teologa sa priznatom srednjom stručnom spremom. Novi jevrejski sveštenici i vjeroučitelji bila su lica širokog obrazovanja, koja su veliku pažnju posvećivala omladini u smislu duhovnog stremljenja jevrejskog naroda. Uveliko je unaprijedio jevrejski vjeronauk u tadašnjem obrazovnom sistemu. Treća generacija upisana 1938./39. prekinuta je u svome školovanju početkom Drugog svjetskog rata, kada je zaustavljen rad ove škole. Većina profesora i polaznika stradala je u koncentracionim logorima, a među njima i dr. Moric Levi.
Saznaj više
Današnju stambeno-poslovnu zgradu u ulici Ćemaluša, izgrađenu 1903. godine, projektirao je Josip Vancaš. U njoj su bile smještene Jevrejska opština, Jevrejska osnovna škola i sinagoga Il kal di lus mudus ili Hram nijemih. Od 1928. godine u njenim prizemnim prostorijama djelovao je i Jevrejski srednji teološki seminar.
Školovanje u ovoj školi prvobitno je trajalo četiri, a zatim pet godina, nakon čega se polagao ispit zrelosti u pismenom i usmenom dijelu. Na Seminaru su podjednako izučavani vjerski i svjetovni predmeti. Izučavao se hebrejski jezik, gramatika i književnost, jevrejska historija i filozofija, vjerski predmeti i sinagogalno pjevanje. Učili su se i svjetovni predmeti, poput svjetske i jugoslovenske historije, srpskohrvatskog i stranih jezika, geografije i pedagogije, koje su predavali profesori sarajevskih gimnazija.
Dr. Moric Levi bio je izuzetna ličnost, intelektualac i mislilac. Rođen je u Sarajevu 1879. godine i bio je prvi školovani sefardski rabin koji je teološke studije završio u Beču. Odmah po završetku studija, Jevrejska sefardska opština u Sarajevu ga je primila za rabina, a 1917. godine imenovala i za nadrabina. Tu funkciju obavljao je do početka Drugog svjetskog rata. Njegovo najznačajnije djelo “Sefardi u Bosni“ izuzetan je prilog proučavanju povijesti jevrejskog naroda na Balkanskom poluotoku. Bio je profesor i rektor Jevrejskog srednjeg teološkog seminara i vjeroučitelj u sarajevskoj klasičnoj gimnaziji. Uhapšen je u Sarajevu početkom Drugog svjetskog rata i interniran u koncentracioni logor u Austriji, gdje je umro 1942. godine.
Izvori i literatura
Jevrejski istorijski muzej. Beograd. Kutija Sarajevo.
Levi, Moric, 1996. Sefardi u Bosni. Sarajevo.
Papo, Eliezer. 2010/2011. Priče iz života sarajevskih Sefarda. U: Časopis Behar. br. 98. Zagreb. (http://www.kdbhpreporod.hr/arhiv/Behar-98.pdf) (Pristup: 11.09.2020.)
Pinto, Avram. 1987. Jevreji Sarajeva i Bosne i Hercegovine. Sarajevo.
Tauber, Eli. 2014. Holokaust u Bosni i Hercegovini. Sarajevo.
Tauber, Eli. 2016. O potrebi nastave iz judaizma u osnovnim školama u BiH. Izlaganje na seminaru za vjeroučitelje u Gazi Husrev-begovoj biblioteci u Sarajevu.
Jevrejski srednji teološki seminar u Sarajavu. 1928. – 1941. (http://elmundosefarad.wikidot.com/jevrejski-srednji-teoloski-seminar-u-sarajevu-1928-1941) (Pristup: 11.09.2020.)
Additional information