Geniza, grobnica svetih knjiga

Da li ste znali da Jevreji sahranjuju svoje svete knjige? I to ne samo svete knjige, nego i druge svete obredne predmete poput mezuza, tefilinaMolitveno remenje kod Jevreja i slično. Sahranjuju ih baš kao ljude. Molitvenici i drugi sveti predmeti zamotavaju se u bijele čaršafe. Potom se na daskama nose do groba, nad kojim se nakon pokopavanja izgovaraju molitve. I na ovakvim grobovima se dižu spomenici. Ove sahrane nisu bile tužne, šta više, bile su radostan i veseo događaj, koji je okupljao čitavu jevrejsku zajednicu.

Običaj sahranjivanja proizašao je iz zabrane bacanja svetih, molitvenih, vjerskih ili bio kojih drugih spisa i predmeta koji sadrže Božije ime. Geniza je hebrejska riječ i u prevodu označava skrovište ili arhivu.

Genize u sinagogama bile su privremena skladišta za odlaganje i prikupljanje. Nakon što bi se takvo spremište ispunilo, sadržaj genize bi se zakopavao na groblju. Jevreji u Sarajevu su prvobitno sahranjivali svoje svete knjige uz glave rabina, dok nije napravljena geniza na starom Jevrejskom groblju. Običaj je bio da se sadržaj genize zakopava svakih sedam-osam godina. Posljednji takav događaj sahranjivanja u Sarajevu zabilježen je 1927. godine, kada je geniza smještena u čak petnaest sanduka ispraćena na vječni počinak. „Danas nema ni nosila, ni mrtvaca, a ipak se vijugavim putem i stazom kreće jedna neprekidna povorka u manjim i većim grupama ljudi, žena i djece, u veselom raspoloženju.“ Ovom činu prisustvovali su mnogi rabini koji su pjevali psalme, nakon čega su svi prisutni posjedali okolo po groblju, a ceremonija je završila zabavom i veseljem. Budući da geniza na starom Jevrejskom groblju u Sarajevu nema nikakav specifičan nadgrobni izgled, godinama ju je bilo teško locirati. Novija istraživanja ukazuju da je velika geniza smještena na jugoistočnom dijelu groblja, ali se još čeka potvrda arheologa.