Sarajevski Purim kao lekcija o suživotu

Jevreji od davnina slave Purim u znak sjećanja na spas perzijskih Jevreja od uništenja. Međutim, mnoge jevrejske zajednice širom svijeta proslavljaju i svoj lokalni Purim, kao dan sjećanja na spasenje od nesreće koja je prijetila cijeloj zajednici ili njenim pojedincima. U svijetu je trenutno poznato oko stotinu takvih Purima, a jedan od njih je i Sarajevski.

Svake godine u oktobru, sarajevski Jevreji proslavljaju svoj Purim. To je jedan od najradosnijih praznika kojim se prisjećaju spasenja svojih predaka, ali i događaja koji je muslimane i Jevreje Sarajeva zauvijek povezao. Ovaj historijski događaj opisan je u priči Sarajevska megila, koju je napisao Moše Atijas, poznatiji kao Zeki-efendija, koja se čita prilikom proslavljanja ovog blagdana.

Pod neosnovanom optužbom da su krivi za smrt travničkog derviša, konvertita s judaizma, bosanski namjesnik Ruždi-paša 1819. godine zarobio je i na smrt osudio dvanaest najuglednijih sarajevskih Jevreja. Među njima je bio i tadašnji glavni sarajevski rabin Moše Danon, koji je smatran duhovnim vođom. Za njihove glave valija je tražio ogromnu otkupninu, koju čitavo Sarajevo nije moglo sakupiti u tako kratkom roku, a kamoli sami Jevreji. Čuvši za tešku i bezizlaznu poziciju u koju su stavljene njihove komšije, sarajevski muslimani odlučili su reagirati. Pokazavši svoju građansku hrabrost i solidarnost, organizirali su oštru i odlučnu pobunu protiv Ruždi-paše. Pobuna je rezultirala oslobađanjem zatočenih Jevreja, a potom i smjenjivanjem Ruždi-paše sa ove pozicije. Oslobođeni taoci, uz pratnju svih okupljenih Jevreja, otišli su u hram i molitvom proslavili Dan svog spasenja, koji se danas proslavlja kao praznik slobode – Sarajevski Purim. Spašavanjem najistaknutijih članova jevrejske zajednice u Sarajevu spašena je ukupna jevrejska zajednica, koja bi se pogubljivanjem njenih najuglednijih članova zasigurno raspala i raselila tražeći zaštitu na nekom drugom mjestu.