Ahdnama – političko jamstvo

Dolaskom Osmanskog carstva na područje Bosne i Hercegovine dolazi do korjenitih promjena u političkom, ekonomskom, kulturnom, konfesionalnom i društvenom smislu. U to vrijeme katolička crkva na osmanskoj teritoriji nije imala jasno reguliran status. Ugovori sultana s katolicima nisu bili sklapani na razini Carstva, nego individualno, zasebnim ugovorom, koji nazivamo ahdnamom. Jedan takav dokument je izdao Sultan Mehmed II el-Fatih 28. maja 1463. godine. Fra Anđelo Zvizdović, koji je u to vrijeme bio upravitelj Bosanske franjevačke kustodije, je insistirao na sve načine da održi i nastavi rad crkve na teritoriji Osmanskog carstva. Prema predanju, on je zahvaljujući svojoj upornosti i istrajnosti, uspio da dogovori sastanak sa sultanom, koji je tada bio stacioniran u logoru na polju Milodraž na putu Kiseljak-Busovača. Fra Anđelo je zatražio zaštitu za franjevce i bosanske katolike, moleći sultana da dozvoli rad crkve, jer je bilo evidentno da su brojni stanovnici napuštali svoje domove, najviše zbog straha zbog novog uređenja. Na pomenuti datum sultan izdaje ahdnamu, kojom je nemuslimansko stanovništvo dobivalo status zimija, odnosno podanika islamske države. Oni su dobili osnovna prava, poput lične slobode i sigurnosti, sigurnosti imovine, kao i vjerska prava u okviru šerijatskih ograničenja. Ahdnama zabranjuje da se redovnicima i crkvama prave smetnje te se dozvoljava daljnja aktivnost fratara i crkvi na području carstva. Onima koji su napustili carstvo garantira se siguran povratak i zabranjuje ugrožavanje imetka i života redovnika. Zahvaljujući ahdnami, bosanski franjevci opstali su kao jedini predstavnici Katoličke crkve u Osmanskoj Bosni koji su imali zakonski reguliran položaj, te su mogli nastaviti sa svojim vjerskim, kulturnim, obrazovnim i svakim drugim djelovanjem. Pomenuti dokument se u originalu nalazi u Franjevačkom samostanu “Duha Svetoga” u Fojnici.